ΕΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΦΡΑΓΚΟΥΔΗΣ ΓΙΟΣ ΤΟΥ ΚΥΠΡΙΟΥ ΑΓΩΝΙΣΤΗ ΤΟΥ 1821 ΓΙΑΓΚΟΥ ΦΡΑΓΚΟΥΔΗ

ΠΑΜΕΙΝΩΝΔΑΣ ΦΡΑΓΚΟΥΔΗΣ (1825 [;] - 1897) Ο Επαμεινώνδας Φραγκούδης γεννήθηκε στη Λεμεσό γύρω στο 1825, γιος του κύπριου εμπόρου και αγωνιστή Γιάγκου Φραγκούδη, της ομώνυμης οικογένειας αγωνιστών της Κύπρου, και της κερκυραίας Αγγελικής Σιβίνη, από την οικογένεια του Καποδίστρια. Φοίτησε στο Λύκειο Κέρκυρας και στην Ιόνιο Ακαδημία. Την περίοδο εκείνη γνωρίστηκε με το Σολωμό και εντάχθηκε στον κύκλο των θαυμαστών του. Επέστρεψε κατόπιν στην Κύπρο και εργάστηκε στο ελληνικό υποπροξενείο της Λάρνακας. Το 1853 ανέλαβε με πρόσκληση του Αρχιεπισκόπου Κυρίλλου το ελληνικό σχολείο της Λευκωσίας, όπου δίδαξε για ένα χρόνο. Το 1854 η συμμετοχή του στην κυκλοφορία στασιαστικού κατά των Τούρκων φυλλαδίου και η παράλληλη εκδήλωσή του κατά της καθολικής κοινότητας της Κύπρου τον ανάγκασαν να φύγει για την Κωνσταντινούπολη, όπου υπήρξε συντάκτης της εφημερίδας Τηλέγραφος του Βοσπόρου και εκδότης του περιοδικού Θελξινόη, που κυκλοφόρησε για δύο χρόνια. Εκεί παντρεύτηκε την Εριφύλη Σωτηριάδου και εγκαταστάθηκε κατόπιν μαζί της στο Βουκουρέστι, όπου διορίστηκε καθηγητής στο οικοτροφείο Αποστολάτου, ύστερα από πρόταση της ελληνικής κυβέρνησης. Στο Βουκουρέστι ο Φραγκούδης έμεινε ως το τέλος της ζωής του, συμμετέχοντας στην εκεί κοινωνική ζωή και πνευματική κίνηση, ως μεταφραστής του υπουργείου εξωτερικών, ως καθηγητής σε διάφορα σχολεία και ως δάσκαλος των παιδιών του βασιλιά της Ρουμανίας Καρόλου. Το 1860 διορίστηκε καθηγητής της ελληνικής φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο του Βουκουρεστίου και το 1892 του απονεμήθηκε το Βραβείο του Ταξιάρχη του Ρωμανικού Στέμματος. Πέθανε στο Βουκουρέστι το 1897. Από το λογοτεχνικό έργο του Φραγκούδη το ενδιαφέρον των μελετητών είχε στραφεί για πολλά χρόνια σχεδόν αποκλειστικά προς τον Θέρσανδρο, πρωτόλειο έργο του 1847, που κατά γενική ομολογία αποτέλεσε το πρώτο κυπριακό μυθιστόρημα. Ο Θέρσανδρος, ερωτικό μυθιστόρημα ρομαντικής τεχνοτροπίας, είναι έργο αποκαλυπτικό των ποικίλων επιρροών που δέχτηκε ο συγγραφέας από την αρχαία ελληνική ποίηση, το δημοτικό τραγούδι, το Σολωμό και την Επτανησιακή Σχολή. Νεώτερες μελέτες, (βλ. λήμμα Σταυρίδης Φοίβος, στη βιβλιογραφία), στρέφονται προς τα μετά τον Θέρσανδρο πεζογραφήματά του, δημοσιευμένα κυρίως στο περιοδικό Θελξινόη (Αγρυπνεί η θεία Δίκη, Οδοιπορικόν Μαυροβουνίου, Ραμαζάνιον Καραγκιόζης Καδίρ Γκεζεσή Βαϊράμιον κ.α.) 1. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Επαμεινώνδα Φραγκούδη βλ. Κουδουνάρης Αριστείδης Λ., «Φραγκούδης Επαμεινώνδας Ι.», Βιογραφικό Λεξικό Κυπρίων 1800 - 1920, σ.243-244. Λευκωσία, ΄Ιδρυμα Πιερίδη, 1991, Σταυρίδης Φοίβος, Εισαγωγή στο Οδοιπορικόν Μαυροβουνίου, σ.11-29. Λευκωσία, Πολιτιστικό ΄Ιδρυμα Τραπέζης Κύπρου, 1994 και Σταυρίδης Φοίβος, «Επαμεινώνδας Ι. Φραγκούδης», Η παλαιότερη πεζογραφική μας παράδοση · Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΓ'· (1830-1880), σ.322-332. Αθήνα, Σοκόλης, 1996.

Ενδεικτική Βιβλιογραφία • Βαλέτας Γ., «Τρεις πρόδρομοι της κυπριακής λαογραφίας», Πνευματική ΚύπροςΘ΄, Φεβρουάριος - Μάρτιος 1969 αρ.102, σ.163 - 165. • Βαλέτας Γ., «Το πρώτο κυπριακό μυθιστόρημα· Ο Θέρσανδρος του Επαμεινώνδα Φραγκούδη», Επιθεώρηση Λόγου και Τέχνης13, Ιανουάριος 1971, σ.5 - 7. • Βαλέτας Γ., Το ελληνικό διήγημα · Η θεωρία και η ιστορία του, σ.99-100. Αθήνα, Φιλιππότης, 1983 (έκδοση β΄ συμπληρωμένη). • Κουδουνάρης Αριστείδης Λ., «Φραγκούδης Επαμεινώνδας Ι.», Βιογραφικό Λεξικό Κυπρίων 1800 - 1920, σ.243-244. Λευκωσία, έκδοση του Ιδρύματος Πιερίδη, 1991. • Μητσάκης Κ., Τα δοκίμια της Βοστώνης, σ.97-108. Αθήνα, Καρδαμίτσα, 1993. • Παπαλεοντίου Λευτέρης, «Η άγρια φύση του Μαυροβουνίου», Διαβάζω354, 7-8/1995, σ.142-143. • Σαχίνης Απόστολος, «Επαμεινώνδας Φραγκούδης», Το Νεοελληνικό Μυθιστόρημα, σ.65-68. Αθήνα, Εστία, 1958 (έκδοση στ΄, διορθωμένη, 1991). • Σταυρίδης Φοίβος, Εισαγωγή στο Οδοιπορικόν Μαυροβουνίου, σ.11-29. Λευκωσία, Πολιτιστικό Ίδρυμα Τραπέζης Κύπρου, 1994. • Σταυρίδης Φοίβος, «Επαμεινώνδας Ι. Φραγκούδης», Η παλαιότερη πεζογραφική μας παράδοση · Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμοΓ΄· 1830-1880, σ.322-332. Αθήνα, Σοκόλης, 1996. • Φραγκούδης Γεώργιος Σ., Ιστορία και γενεαλογία της μεγάλης κυπριακής οικογένειας Φραγκούδη και των συγγενικών οικογενειών, σ.45-47. Αθήνα, 1939. • Χατζοπούλου Λίτσα, «Ρομαντισμός και ιδεολογία στο Θέρσανδρο του Επαμεινώνδα Φραγκούδη», Ακτή23, ετ.Στ΄, Καλοκαίρι 1995.

Εργογραφία