Α. ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΟΙΗΜΑΤΟΣ
1. Εισαγωγή
Το ποίημα αυτό ανήκει στην ποιητική συλλογή του Γιάννη Ρίτσου με τον τίτλο «`Υμνος και θρήνος για την Κύπρο», η οποία γράφτηκε και κυκλοφόρησε στα 1974. Ο ποιητής είναι σαφώς επηρεασμένος από την πρόσφατη τουρκική εισβολή στην Κύπρο, τον Ιούλιο του 1974. Τα τουρκικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν τότε στο νησί και κατέλαβαν το βόρειο τμήμα του, αναγκάζοντας τον ντόπιο πληθυσμό να εγκαταλείψει τα σπίτια του και να καταφύγει στο νότιο τμήμα του νησιού. Η τουρκική κατοχή του νησιού συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Πρόκειται για ένα λυρικό ποίημα με πατριωτικό περιεχόμενο, όπου ο ποιητής αποφεύγει τις αναφορές στην ιστορία. Το ποίημα έχει εγκωμιαστικό και ελεγειακό χαρακτήρα, καθώς είναι ταυτόχρονα ένας ύμνος και ένας θρήνος για την Κύπρο. Η γλώσσα του είναι απλή και πλησιάζει αρκετά το λαϊκό ιδίωμα. Η στιχουργική μορφή είναι παραδοσιακή. Το ποίημα είναι γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο χωρισμένο σε δίστιχα, ενώ η ομοιοκαταληξία είναι ζευγαρωτή.
2. Νόημα
Στο ποίημα αυτό ο ποιητής, επηρεασμένος από τα πρόσφατα γεγονότα της τουρκικής εισβολής, θρηνεί για τα βάσανα της Κύπρου, αλλά συγχρόνως υμνεί το νησί για τις τόσες φυσικές ομορφιές του. Η Κύπρος είναι ένα νησί τυραννισμένο από τις πολλές συμφορές που το βρήκαν κατά καιρούς. Ωστόσο, ο ποιητής νιώθει την ανάγκη να προσκυνήσει τα ιερά χώματα του, εκφράζοντας έτσι το σεβασμό του προς αυτό. Η Κύπρος, που είναι γεμάτη φυσικές ομορφιές και πλούσια κάλλη, πολλές φορές σκλαβώθηκε από ξένους κατακτητές και έπαθε μεγάλες καταστροφές. Οι αντίχριστοι είναι αυτοί που αποφασίζουν τώρα για την τύχη του νησιού, καθώς έγινε πιόνι στα χέρια τους.
Μολονότι όμως η Κύπρος βρίσκεται σε θλιβερή κατάσταση, το μήνυμα που θέλει να μας δώσει ο ποιητής για την τύχη του νησιού είναι ελπιδοφόρο και αισιόδοξο. Ζητάει από το νησί να κάνει κουράγιο, γιατί σίγουρα στο μέλλον τα πράγματα θα πάνε καλύτερα γι’ αυτό και θ’ ακουστεί επιτέλους η «καμπάνα της ανάστασης».
3. Δομή
Το ποίημα αποτελεί μια ενιαία ενότητα.
4. Ιδέες - Μηνύματα
Η Κύπρος είναι ένα νησί που υποφέρει και δοκιμάζεται διαρκώς, καθώς οι ξένοι κατακτητές διαδέχονται ο ένας τον άλλο. Ωστόσο, θα έρθει κάποτε η μέρα που το νησί αυτό θα απαλλαγεί από τους τελευταίους του κατακτητές, τους Τούρκους.
Β. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
(Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, Γ` Γυμνασίου, σελ. 305)
1. Ποιοι οι ξένοι κατακτητές κατέλαβαν, κατά καιρούς, το νησί;
Η Κύπρος είναι ένα νησί που, εξαιτίας της καλής της γεωγραφικής θέσης στην Ανατολική Μεσόγειο, γνώρισε πάρα πολλούς ξένους κατακτητές. Από τον 8ο αιώνα π.Χ. η Κύπρος αντιμετώπισε τις επιδρομές των Ασσυρίων, ενώ το 569π.Χ. καταλαμβάνουν το νησί οι Αιγύπτιοι. Ακολουθεί η περσική κατάκτηση του νησιού (525π.Χ.), από την οποία όμως απαλλάσσεται το 449π.Χ., όταν ο Αθηναίος στρατηγός Κίμωνας διώχνει τους Πέρσες και το ελευθερώνει. Το 30π.Χ. η Κύπρος γίνεται Ρωμαϊκή επαρχία. Τον 7ο αιώνα μ.Χ. πραγματοποιούνται πολλές αραβικές επιδρομές. Το 963μ.Χ. ο Νικηφόρος Φωκάς διώχνει τους Σαρακηνούς και προσαρτά το νησί στο Βυζαντινό κράτος.
Στα 1191 η Κύπρος περνά στην κυριαρχία των `Αγγλων, στη συνέχεια των Γενουατών (14ος αιώνας) και των Ενετών (15ος αιώνας). Το 1571 καταλαμβάνουν το νησί οι Τούρκοι, ενώ το 1878 το παραχωρούν στους `Αγγλους. Η αγγλική κυριαρχία συνεχίζεται μέχρι το 1960, οπότε η Κύπρος αποκτά την ανεξαρτησία της. Το 1974, τέλος, γίνεται κατάληψη του ανατολικού τμήματος του νησιού από τους Τούρκους.
2. Ποιοι στίχοι εκφράζουν καλύτερα την ιστορική του μοίρα;
Η ιστορική μοίρα του νησιού εκφράζεται καλύτερα μέσα από τους εξής στίχους:
«πώς σου μάδησαν τ’ άνθια σου διπλοί, τριπλοί βαρβάροι» (στίχος 4) και «
κι αντίχριστοι να παίζουνε την τύχη σου στα ζάρια» (στίχος 6). Η Κύπρος είναι ένας τόπος που γνώρισε πολλές φορές στην ιστορία της την ξένη κατάκτηση, καθώς και τις ολέθριες καταστροφές που μπορούν να επιφέρουν οι ξένοι δυνάστες. Επίσης, στον στίχο 6 φαίνεται η αδυναμία της Κύπρου να ορίσει μόνη της την τύχη της, με αποτέλεσμα να γίνεται έρμαιο στα χέρια των δυνατών και ισχυρών δυναστών. Πολλές φορές είδε την τύχη της να παίζεται στα «ζάρια των αντίχριστων», δηλαδή να αποφασίζουν οι ξένοι κατακτητές για την τύχη και τη ζωή της.
3. Με ποια μέσα αισθητικά προσπαθεί ο ποιητής να συνδυάσει τον ύμνο με το θρήνο; (Προτού απαντήσετε, να παρατηρήσετε τις εικόνες, τις λέξεις, το μέτρο και το ρυθμό του ποιήματος).
Στο ποίημα αυτό ο ποιητής προσπαθεί να συνδυάσει τον ύμνο με το θρήνο χρησιμοποιώντας βασικά την αντίθεση:
«Νησί πικρό, νησί γλυκό» (στίχος 1),
«ολάνθιστο κλωνάρι, πώς σου μάδησαν τ’ άνθια σου» (στίχοι 3-4) και
«μικροκόρη μας, που μας εγίνης μάνα» (στίχοι 7-8). Επίσης, ο ποιητής χρησιμοποιεί ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο στίχο σε δίστιχες στροφές, οργάνωση που μας θυμίζει δημοτικό τραγούδι. Τα δημοτικά τραγούδια είτε θρηνούν για τα βάσανα του λαού είτε υμνούν τα ηρωικά κατορθώματα των Ελλήνων. `Ετσι, με τον τρόπο αυτό ο ποιητής μας υποβάλλει αυτό το συνδυασμό του ύμνου με το θρήνο.
4. Με ποιο στίχο εκφράζει ο ποιητής την αισιοδοξία του για το μέλλον του νησιού;
Ο τελευταίος στίχος του ποιήματος «`Υμνος και θρήνος της ζωής κι ανάστασης καμπάνα», είναι αυτός που κατεξοχήν εκφράζει την αισιοδοξία του ποιητή για το μέλλον του νησιού. Παρόλο που το νησί βρίσκεται σήμερα σε μια άθλια κατάσταση, καθώς είναι υποδουλωμένο στους βάρβαρους Τούρκους, εντούτοις ο ποιητής δεν παύει να ελπίζει και να πιστεύει στην τελική λύτρωση και δικαίωση του. Είναι σίγουρος ότι κάποτε θ’ ακουστεί της «ανάστασης η καμπάνα» και τότε το μέλλον και η ζωή των κατοίκων της Κύπρου θα είναι πολύ διαφορετική. Στέλνει λοιπόν στους αναγνώστες του ένα ελπιδοφόρο και αισιόδοξο μήνυμα για τη μελλοντική τύχη του κυπριακού λαού.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου