Λευτέρης Βερυβάκης: «Δική μου η ιδέα να χτυπηθεί ο Παπαδόπουλος»
Αθήνα.- Του Γιάννη Φασουλά
Για το άγνωστο παρασκήνιο της δολοφονικής απόπειρας του Αλέξανδρου Παναγούλη, κατά του δικτάτορα Παπαδόπουλου, στις 13 Αυγούστου του 1968 στο Σούνιο, μιλάει αποκλειστικά στη «GREEK NEWS» ο πρώην υπουργός και γνωστός για την αντιστασιακή δράση του Λευτέρης Βερυβάκης. Αποκαλύπτει για πρώτη φορά ότι ήταν δική του η ιδέα να χτυπηθεί ο δικτάτορας. Εξηγεί με ποιο τρόπο έφτασαν τα εκρηκτικά από την Κύπρο και τονίζει ότι την απόπειρα κατά του Παπαδόπουλου δεν την γνώριζε ούτε ο Ανδρέας Παπανδρέου με τον οποίο βρισκόταν σε επαφή.
Ο Λ. Βερυβάκης, παρουσιάζει την πρώτη προκήρυξη που γράφτηκε κατά της Χούντας δυο ημέρες μετά την κήρυξη του πραξικοπήματος. Γυρνάει πίσω το χρόνο και διηγείται όλα έζησε μέσα στην «μαύρη» εφταετία.
Κύριε Βερυβάκη, πού σας βρίσκει η 21η Απριλίου;
Η 20η Απριλίου 1967 ημέρα Πέμπτη είχε οριστεί από την Διοίκηση των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ (Ανδρεϊκή στελεχιακή οργάνωση) που ήμουν επικεφαλής της σαν η ημέρα που αφʼ ενός μεν πρωτοεμφανίζεται η νέα οργάνωση στο Λεκανοπέδιο των Αθηνών και σε πολλές επαρχιακές πόλεις (Θεσσαλονίκη, Πάτρα, Λάρισα) αφετέρου δε σαν η ημέρα της πρώτης προεκλογικής εξόρμησης για τις προκηρυγμένες εκλογές της 20ης Μαΐου 1967. Σʼ αυτήν την διοργάνωση ήμουν ο ομιλητής των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ και ο Ανδρέας Παπανδρέου κήρυξε την έναρξη του προεκλογικού μας αγώνα.
Μέχρι λίγο πριν από τα μεσάνυχτα μεταξύ 23.00-24.00 η συγκέντρωση διαρκούσε, μετά το τέλος της οποίας ο Ανδρέας Παπανδρέου έφυγε για το Hilton και αργότερα για το σπίτι του στο Νέο Ψυχικό.
Έτσι, το βράδυ της 20ης προς 21η Απριλίου ημέρα Παρασκευή, όταν ένα τηλεφώνημα στο σπίτι μου στον Βύρωνα με ειδοποιεί ότι κατέβηκαν τανκς για την Αθήνα, έτρεξα 7 η ώρα το πρωΐ πίσω στους ΣΥΝΔΕΣΜΟΥΣ για να εξετάσω μαζί με όσους άλλους βρεθήκαμε ή αργότερα στο προσωπικό μου γραφείο Ζωοδόχου Πηγής 2-4, πάροδος Ακαδημίας, πως θα αντιδράσουμε κατά της Δικτατορίας που ήδη διασάλπιζε από το ραδιόφωνο ότι είχε καταλάβει την εξουσία.
Τι κάνατε αμέσως μετά;
Την 21η Απριλίου διαπιστώσαμε ότι όλη η προετοιμασία για ενδεχόμενη αντίδραση κατά οποιουδήποτε στρατιωτικού κινήματος ήταν μάταιη. Ο φόβος των τανκς είχε παραλύσει τα αντανακλαστικά όλων όσων μέχρι τότε δήλωναν πρόθυμοι για αντίδραση και το οποιοδήποτε σχέδιο κινητοποίησης ήταν νεκρό. Τελικά κάποιοι από εμάς βρεθήκαμε στο στρατόπεδο Παττακού στου Ζωγράφου, όμως το ίδιο βράδυ μας άφησαν ελεύθερους.
Αντιδράσατε καθόλου τις επόμενες ημέρες στην Δικτατορία των Συνταγματαρχών;
Η Ε.Ε.Ν.Α. (Έλληνες Εθνικόφρονες Νέοι Αξιωματικοί) με επικεφαλής τον «Νάσσερ», Γεώργιο Παπαδόπουλο, ήταν για εμάς η ομάδα των Συνταγματαρχών που είχε προχωρήσει στο Πραξικόπημα και αναλάβαμε να συντάξουμε την πρώτη προκήρυξη την οποία ανέλαβα εγώ να διατυπώσω και διανείμω μέσα από ένα δίκτυο στο οποίο ενεπλέκετο ο εσωτερικός πυρήνας των ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΕΣΜΩΝ και το Ανδρεϊκό κομμάτι της Ε.ΔΗ.Ν. Εκείνη η προκήρυξη που ρίχτηκε από μικρές και ευέλικτες ομάδες σε παραπάνω από δώδεκα σημεία του κέντρου και των συνοικιών των Αθηνών και του Πειραιά έλεγε επί λέξει τα εξής:«Ελληνικέ λαέ, Ομάς Επίορκων Αξιωματικών χρησιμοποίησε τα όπλα που ο λαός είχε εμπιστευθεί στις ένοπλες δυνάμεις προς υπεράσπιση της πατρίδας, για να καταργήσει το πολίτευμα, για να καταλύσει την δημοκρατία και να καταλάβει την εξουσία. Έτσι από τις πρώτες πρωινές ώρες της 21ης Απριλίου 1967, εκήρυξε Δικτατορία και προβαίνει σε συλλήψεις πολιτικών ηγετών και χιλιάδων πολιτών. Διασαλπίζει από το κρατικό ραδιόφωνο και τον τύπο την παύση της λειτουργίας του Κοινοβουλίου, την αναστολή της λειτουργίας των ΚΟΜΜΑΤΩΝ και των ΝΕΟΛΑΙΩΝ, την παύση της πορείας προς τις εκλογές, την αναστολή της ισχύος των άρθρων του Συντάγματος περί ανθρωπίνων και συνδικαλιστικών δικαιωμάτων και των λαϊκών ελευθεριών, την κήρυξη στρατιωτικού νόμου και την λειτουργία εκτάκτων στρατοδικείων». Και συνέχιζε:
«… Η δικτατορία των επίορκων αξιωματικών, κατάργησε την νόμιμη Κυβέρνηση της χώρας και εγκατέστησε παράνομη δικτατορική κυβέρνηση, που εκδίδει διαταγές και διατάγματα σε βάρος του λαού και της δημοκρατίας και ασκεί αυθαίρετα την εξουσία στη χώρα μας».
Μετά από αυτό το πρώτο κομμάτι η ίδια αυτή πρώτη προκήρυξη εναντίον της 21ης Απριλίου κατέληγε «… απέναντι στην πιο πάνω κατάσταση, που με τα όπλα επέβαλαν οι επίορκοι αξιωματικοί, η μόνη απάντηση είναι η λαϊκή αντίσταση μέχρι την πτώση της δικτατορίας και την επάνοδο της δημοκρατίας στη χώρα. Σ’ αυτή σε καλούμε να επιστρατευτείς, αυτή σε καλούμε να στηρίξεις».
Συντονιστική Επιτροπή Σπουδαστών – Εργαζομένων.
Η υπογραφή που πρόχειρα τότε μπήκε κάτω από την προκήρυξη κάλυψε αυτούς που την συνέταξαν και την διεμοίρασαν γιατί δεν είχε διαμορφωθεί οργανωτικό σχήμα και δεν είχε ονοματιστεί η μετά την μετεξέλιξη του πυρήνα οργάνωση της οποίας η ηγεσία απαρτιζόταν από τους Βερυβάκη Ελευθέριο, Χαραλαμπόπουλο Ιωάννη, Πεπονή Αναστάσιο, Κατσικόπουλο Τάκη και Λιβάνη Αντώνιο που αποτέλεσαν από τον Μάϊο του 1967 την Ε.Κ.Δ.Α. (Εθνικό Κίνημα Δημοκρατικής Αντίστασης) και το Δ.Ε.Κ.Α. (Δημοκρατικό Εθνικό Κίνημα Αντίστασης) που αποτέλεσαν την πρώτη οργάνωση που έδρασε, συνελήφθη, ανακρίθηκε, δικάστηκε και καταδικάστηκε από το Αʼ Έκτακτο Στρατοδικείο Αθηνών τους αμέσως προσεχείς μήνες.
Οι συλλήψεις, ανακρίσεις, δίκες, καταδίκες και φυλακίσεις έγιναν τους μήνες Ιούνιο, Ιούλιο και Αύγουστο του 1967.
Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ και ο Αλέξανδρος Παναγούλης στις 13 Αυγούστου 1968 πραγματοποίησε απόπειρα κατά του Δικτάτορα στο 31ο χλμ. Αθηνών-Σουνίου, για μιλήστε και για το δικό σας ρόλο σε κείνη την ενέργεια.
Ο Αλέξανδρος Παναγούλης ήταν πριν από την Δικτατορία μέλος της Ο.Ν.Ε.Κ. (Οργάνωση Νέων Ενώσεως Κέντρου) την ώρα του Πραξικοπήματος υπηρετούσε την θητεία του στην Μακεδονία στη συνέχεια, όπως είχαμε συμφωνήσει, λιποτάκτησε και ήρθε και με βρήκε στην Αθήνα. Από τις πρώτες κινήσεις της Ε.Κ.Δ.Α. ο Αλέξανδρος Παναγούλης συμμετείχε στην δραστηριότητα της οργανώσεως.
Όμως επειδή μετά την σύλληψη και καταδίκη μας – στην οποία συμπεριλαμβανόταν και ο αδερφός του Στάθης – έμεινε χωρίς στηρίγματα στην Ελλάδα αποφάσισε να αναζητήσει στηρίγματα στην Κύπρο. Εκεί μετά τις επαφές που είχε με Κύπριους παλαιούς αγωνιστές της ΕΟΚΑ, τον σύστησαν στον τότε υπουργό Εσωτερικών και Άμυνας της Κύπρου Πολύκαρπο Γιωργκάτζη, όπου έπεισε τον τελευταίο να μας στέλνει εκρηκτικά και όπλα με τον διπλωματικό σάκο της κυπριακής πρεσβείας στην Αθήνα.
Από πότε άρχισε να λειτουργεί η αποστολή των όπλων και πυρομαχικών από την Κύπρο στην Αθήνα;
Από την άνοιξη του 1968 όταν επιστρέφοντας από την Κύπρο και Ιταλία (όπου ήταν η μόνιμη έδρα του) έρχεται και με βρίσκει – είχα βγει απʼ τις φυλακές μετά την πρώτη αμνηστία του Παπαδόπουλου τον Δεκέμβρη του 1967 για να συζητήσουμε πως θα συνεχίζαμε τον Αντιστασιακό αγώνα.
Πιο μπροστά είχε δει στο Παρίσι τον Ανδρέα Παπανδρέου – που βέβαια είχε εξαγγείλει το ΠΑΚ – για να ζητήσει την στήριξή του και στην Ελλάδα. Η κατάληξη ήταν να συμφωνήσουν και οι δυο ότι μπορούσα να είμαι ο σύνδεσμος για όλα όσα θα γινόντουσαν στο μέλλον και που προοιωνίζοντο όπως τότε έλεγε ο Ανδρέας Παπανδρέου ένα «θερμό καλοκαίρι».
Οι συνωμοτικές συναντήσεις μου με τον Αλέκο Παναγούλη την άνοιξη του 1968 στο Προφήτη Ηλεία στο Παγκράτι και στο Κουκάκι κοντά στην Πάντειο και οι μεταξύ μας εκτιμήσεις ήταν ότι εάν δεν γινόταν αμέσως «καίριο κτύπημα» στο νου και την καρδιά της Δικτατορίας η «τραγωδία της Κύπρου και η περιπέτεια της Ελλάδας» όχι μόνο θα συνεχιζόταν άγνωστο για πόσο αλλά θα κατέληγε και σε τραγωδία του ελληνισμού. Όπερ και τελικά εγένετο. Ο Αλέκος Παναγούλης και εγώ αποφασίζουμε ότι πρέπει να χτυπήσουμε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Ποιοι άλλοι συμμετείχαν στην απόπειρα;
Ο Γιάννης και ο Αρτέμης Κλωνιζάκης, ο Νίκος Ζαμπέλης, ο Νίκος Λεκανίδης, ο Στάθης Γιώτας, ο Γιώργος Αβράμης, ο Γιώργος Ελευθεριάδης, ο Δημήτρης Σιγάλας κ.α.
Ο Πολύκαρπος Γεωργκάτζης αλλά και ο Ανδρέας Παπανδρέου γνώριζαν την απόπειρα;
Ο Αλέξανδρος Παναγούλης είχε αφήσει υπαινιγμούς στον Γεωργκάτζη – που δεν ήταν αντίθετος σε τέτοιου τύπου ενέργειες – ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν εγνώριζε την απόπειρα – στις συνωμοσίες καθένας ξέρει μόνο ότι έχει ο ίδιος προσωπικά να εκτελέσει – εγνώριζε όμως ότι περνάμε σε σκληρή αντίσταση (STRONG POWER) που και ο ίδιος δεν απέκλειε – ίδε ένοπλο αγώνα – γιʼ αυτό μάλιστα μόλις έγινε γνωστή η απόπειρα μίλησε για «Ηρωική Πράξη».
Στην δίκη για την ΑΠΟΠΕΙΡΑ που έγινε την 4η-17η Νοεμβρίου 1968, η Χούντα που ζήτησε θανάτους και ισόβια ή πολυετείς καταδίκες σας πέτυχε αυτά που επεδίωκε;
Η δίκη για την απόπειρα παίχτηκε σε δυο επίπεδα. Το πρώτο επίπεδο ήταν εναντίον – όπως έλεγε το βούλευμα και ο Βασιλικός Επίτροπος Ι. Λιαπής – κατά των τρομοκρατών και κακούργων, αυτοί είμαστε εμείς. Και το δεύτερο επίπεδο ήταν εντός της Χούντας ανάμεσα στους σκληρούς και μαλακούς που οι μεν πρώτοι ζητούσαν θανάτους ή δεύτεροι απέφευγαν τις εκτελέσεις. Να σημειωθεί ότι η δίκη διεκόπη για τέσσερις ημέρες όπου και επανέλαβαν τις ανακρίσεις κατά του Παναγούλη που βρισκόταν στο ΚΕΣΑ. Στις ανακρίσεις αυτές επιζητούσαν στοιχεία εναντίον μου γιατί ήθελαν να με εκτελέσουν. Τις ανακρίσεις είχαν αναλάβει οι Θεοφιλογιαννάκος και Χατζησήσης, υπό την καθοδήγηση του Δημήτρη Ιωαννίδη. Λόγω της παγκόσμιας εξέγερσης οι εκτελέσεις δεν έγιναν. Ο Αλέξανδρος Παναγούλης σώθηκε από την κραυγή των λαών και την οργή της δημοκρατικής ανθρωπότητας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου